De stamboom

‘ChatGPT, zoek eens iets over onze familie.’
Zo begon het vanavond toen ik mijn moeder van bijna tachtig kennis liet maken met kunstmatige intelligentie.
‘Ik denk niet dat ChatGPT iets kan vinden wat ik zelf nog niet heb gevonden hoor!’
Dat dacht ik zelf eigenlijk ook niet, want de klappers vol informatie, foto’s en krantenartikelen op de logeerkamer had ik pas nog opgeruimd en afgestoft. Het zijn er veel!
Maar het is leuk om te proberen, toch?

Dus klikten we samen en vonden we namen, plaatsen, oude jaartallen, archieven, grafregisters en vergeelde kranten.
En toen verscheen dit ineens op het scherm: een advertentie uit 1966, van mijn opa en oma.
Keurig in zwart-wit:
Manufacturenhandel en woninginrichting Disbergen wenst U allen een gelukkig en voorspoedig nieuwjaar.

De toon van die tekst is toch gewoon geweldig: vriendelijk, beleefd, oprecht.
Geen hashtags, geen afkortingen, geen scheldwoorden en geen meningen.
Alleen met heel veel aandacht gekozen woorden:
Wij kunnen U zonder verplichtingen Uwerzijds medenemen naar onze fabriekstoonzalen…
Dat soort zinnen zie je niet meer.

Toen waren er nog geen toetsenbordhelden die hun gelijk zochten op sociale media; toen schreven mensen nog met hoofdletters voor beleefdheid en met zinnen vol vertrouwen in de toekomst.

Ik dacht aan hoe mijn moeder net had gezegd dat ChatGPT niets kon vinden wat zij niet al wist.
En misschien klopt dat ook.
Sommige verhalen blijven gewoon familiegeheimen, of borrelpraat met een spannend randje. Zo zullen we waarschijnlijk nooit ontdekken of dat ene familielid echt een buitenechtelijke kind is van Willem III, ook wel ‘De gorilla’ genoemd.
Maar wat ik wél zag, was iets moois: dankzij al die moderne snufjes van nu komt de beleefde toon van vroeger ineens weer tot leven.
Die ouderwetse beleefdheid, het vakmanschap, het ‘met vriendelijke groet’ dat nog écht vriendelijk bedoeld was.
Je kunt het gewoon terugvinden, tussen vergeelde kranten en digitale pixels.

Na vanavond hebben er twee mensen een nieuwe verslaving. Mijn moeder aan ChatGPT en ik aan het doorspitten van oude vergeelde krantjes.